در پهنه‌ی بی‌کران کیهان مارول، در میان خدایان، تایتان‌ها و موجودات کیهانی قدرتمند، نژادی باستانی و اسرارآمیز وجود دارد که وظیفه‌ای منحصر به فرد بر عهده گرفته است: مشاهده کردن. این موجودات که با نام ناظران (Watchers) شناخته می‌شوند، از قدیمی‌ترین و قدرتمندترین نژادهای عالم هستند که سوگندی تراژیک خورده‌اند تا تنها شاهد وقایع باشند و هرگز در سرنوشت جهان‌ها دخالت نکنند. اما این سوگند بارها و بارها، به خصوص توسط مشهورترین عضو آن‌ها، در آستانه شکستن قرار گرفته است.
در این مطلب جامع، به اعماق تاریخ و داستان ناظران سفر می‌کنیم، از خاستگاه و سوگندشان می‌گوییم، با معروف‌ترین ناظر یعنی اوآتو آشنا می‌شویم، قدرت‌های باورنکردنی آن‌ها را بررسی می‌کنیم و نگاهی به حضورشان در دنیاهای مختلف مارول می‌اندازیم. اگر آماده‌اید تا با یکی از مهم‌ترین مفاهیم کیهانی مارول آشنا شوید، با ما همراه باشید.
فهرست مطلب
ناظران چه کسانی هستند؟ معرفی کلی
ناظران نژادی از موجودات کیهانی تقریباً دانای کل هستند که وظیفه اصلی‌شان مشاهده و ثبت تمام وقایع عالم، از تولد یک ستاره تا سقوط یک تمدن، است. آن‌ها این دانش عظیم را در یک موجود برتر به نام یگانه (The One) و همچنین در یک بُعد جیبی به نام سایکلوپدیا یونیورسام (Cyclopedia Universum) جمع‌آوری می‌کنند.
هر ناظر مسئول نظارت بر بخش خاصی از فضا است. ناظری که وظیفه نظارت بر زمین و منظومه شمسی ما را بر عهده دارد، اوآتو (Uatu) نام دارد. او در پایگاه خود واقع در منطقه آبی ماه (Blue Area of the Moon) زندگی می‌کند و از آنجا شاهد تمام ماجراهای قهرمانان و خائنان زمین بوده است. با اینکه قانون اصلی آن‌ها عدم مداخله است، اما عشق و علاقه اوآتو به بشریت و قهرمانان زمین، بارها او را در مرز شکستن این پیمان مقدس قرار داده است.
خاستگاه و سوگند تراژیک عدم مداخله
داستان ناظران یک تراژدی کیهانی است. آن‌ها در ابتدا با نام لومینوس (The Luminous) شناخته می‌شدند و در سیاره‌ای به نام لومینا (Lumina) سکونت داشتند. لومینوس‌ها یکی از اولین نژادهای هوشمند و پیشرفته در جهان بودند و به سطحی از فناوری و دانش دست یافته بودند که فراتر از تصور بود.
آن‌ها با نیتی خیرخواهانه تصمیم گرفتند تا دانش و فناوری پیشرفته خود را با نژادی جوان‌تر به نام پروسیلیکان‌ها (Prosilicans) به اشتراک بگذارند تا به پیشرفت آن‌ها کمک کنند. اما این اقدام خیرخواهانه به فاجعه‌ای غیرمنتظره ختم شد. پروسیلیکان‌ها که ظرفیت پذیرش چنین فناوری پیشرفته‌ای را نداشتند، از آن برای ساخت سلاح‌های مرگبار و به راه انداختن جنگی ویرانگر استفاده کردند. این جنگ، که به عنوان اولین جنگ جهان (First War of the Universe) شناخته می‌شود، نه تنها خود پروسیلیکان‌ها را به نابودی کشاند، بلکه باعث ویرانی‌های گسترده در سراسر کیهان و حتی نابودی سیاره مادری خود لومینوس‌ها، یعنی لومینا، شد.
در پی این فاجعه، یکی از ناظران به نام امنو (Emnu)، برای پایان دادن به جنگ، سلاح نهایی و وحشتناکی به نام آلتیمیت نالیفایر (Ultimate Nullifier) را خلق کرد و با آن پروسیلیکان‌ها را نابود ساخت. بازماندگان لومینوس، با دلی شکسته و پشیمان از مداخله خود، سوگندی ابدی خوردند که دیگر هرگز، تحت هیچ شرایطی، در امور نژادهای دیگر دخالت نکنند و تنها به مشاهده و ثبت وقایع بپردازند. از آن پس، آن‌ها نام خود را به “ناظران” تغییر دادند و به سیاره‌ای جدید به نام T-37X نقل مکان کردند. این سیاره میزبان اپکس تمام واقعیت‌ها (Apex of All Reality) بود؛ نقطه‌ای که به آن‌ها اجازه می‌داد تا به تمام دنیاها و خطوط زمانی مختلف نگاه کنند.
اوآتو، ناظر زمین و پیمان‌شکنی‌های او
اوآتو بدون شک مشهورترین و مهم‌ترین ناظر در تمام داستان‌های مارول است. او که وظیفه نظارت بر زمین را داشت، به مرور زمان به سرنوشت بشریت و به خصوص قهرمانان آن علاقه‌مند شد. این علاقه به حدی بود که او بارها سوگند مقدس نژاد خود را زیر پا گذاشت.
اولین و مهم‌ترین باری که اوآتو خود را آشکار کرد، در زمان رویارویی چهار شگفت‌انگیز (Fantastic Four) با تهدید کیهانی گالاکتوس (Galactus)، بلعنده دنیاها، بود. اوآتو در ابتدا تلاش کرد تا طبق سوگند خود تنها نظاره‌گر باشد، اما در نهایت نتوانست نابودی زمین را تحمل کند و به چهار شگفت‌انگیز کمک کرد تا راهی برای متوقف کردن گالاکتوس پیدا کنند.این تنها باری نبود که اوآتو دخالت کرد. او در مقابل تهدیدهایی مانند مرد مولکولی (Molecule Man) و اُور-مایند (Over-Mind) نیز به قهرمانان کمک کرد. این دخالت‌های آشکار باعث شد که او توسط همنوعانش محاکمه شود. اگرچه اوآتو بخشیده شد، اما به او هشدار داده شد که دیگر هرگز به طور مستقیم مداخله نکند.
با این حال، ذات دلسوز اوآتو قوی‌تر از سوگندش بود. بعدها، یک سلستیال (Celestial) به نام دریمنیگ سلستیال (The Dreaming Celestial) ذهن اوآتو را اسکن کرد و فاش ساخت که او نزدیک به ۴۰۰ بار سوگند عدم مداخله را شکسته است! این موضوع نشان می‌دهد که اوآتو چقدر به زمین و ساکنانش اهمیت می‌دهد. او حتی یک بار به خاطر کمک به چهار شگفت‌انگیز در برابر برادرزاده سرکش خود، آرون (Aron)، توسط نژادش تبعید شد.
جنگ حسابرسی و تولد دوباره اوآتو
در یکی از جدیدترین و مهم‌ترین رویدادهای کیهانی مارول، سرنوشت ناظران برای همیشه تغییر کرد. مشخص شد که پروسیلیکان‌ها به طور کامل نابود نشده بودند. بازماندگان آن‌ها در مکانی به نام برنز (The Barrens) زندانی شده بودند و در تمام این مدت، خشمی بی‌پایان نسبت به ناظران در دل خود پرورش می‌دادند. آن‌ها خود را تحت نام رِکِنینگ (The Reckoning) سازماندهی کردند و برای گرفتن انتقام بازگشتند.
رکنینگ جنگی تمام عیار را علیه ناظران آغاز کرد و به سیاره T-37X حمله کرد تا اپکس تمام واقعیت‌ها را تصاحب کند. در میانه این آشوب، اوآتو که قبلاً کشته شده بود، دوباره زنده شد و تلاش کرد تا همنوعانش را برای مقابله با رکنینگ متحد کند. اما پدرش، ایکور (Ikor)، او را زندانی کرد.
اوضاع زمانی بدتر شد که دیستراکشن (Destruction)، شکل جدید و قدرتمندتر گالاکتوس، جذب این درگیری عظیم شد و قصد داشت سیاره T-37X را ببلعد. در لحظات پایانی، در حالی که دیگر ناظران با کمک قهرمانان کیهانی در حال فرار بودند، اوآتو در سیاره باقی ماند. او به جای نابود شدن، تمام انرژی و دانش اپکس تمام واقعیت‌ها را جذب کرد و به موجودی جدید و منحصر به فرد تبدیل شد: یگانه و تنها ناظر (The One and Only Watcher).با این قدرت جدید، اوآتو نه تنها توانست رکنینگ را شکست دهد، بلکه تمام آسیب‌هایی که نژادش و پروسیلیکان‌ها به جهان وارد کرده بودند را ترمیم کرد. او دیگر یک مشاهده‌گر منفعل نیست، بلکه یک نیروی فعال برای اصلاح اشتباهات گذشته در کیهان است.
قدرت‌ها و توانایی‌های ناظران
ناظران از قدرتمندترین موجودات کیهانی در جهان مارول هستند. سطح قدرت آن‌ها با موجوداتی مانند اودین (Odin)، زئوس (Zeus)، سلستیال‌ها و حتی گالاکتوس مقایسه می‌شود. توانایی‌های آن‌ها تقریباً نامحدود است و شامل موارد زیر می‌شود:
- دانایی مطلق (Nigh-Omniscience): آن‌ها تقریباً از همه چیز در تمام زمان‌ها و مکان‌ها آگاه هستند.
- دستکاری انرژی کیهانی: می‌توانند مقادیر عظیمی از انرژی کیهانی را کنترل و پرتاب کنند.
- دستکاری ماده و مولکول: قادر به تغییر ساختار مولکولی اشیاء و موجودات هستند.
- دستکاری زمان و فضا: می‌توانند در زمان سفر کنند، فضا را خم کنند و پورتال‌هایی به ابعاد دیگر باز کنند.
- قدرت‌های ذهنی: تله‌پاتی، تله‌کینزی و ایجاد توهمات در مقیاس کیهانی از توانایی‌های آن‌هاست.
- نامیرایی و جاودانگی: آن‌ها عمری بی‌نهایت دارند و به روش‌های معمول کشته نمی‌شوند.
- ام-بادی (M-Bodies): مانند دیگر موجودات کیهانی، ناظران می‌توانند آواتارها یا بدن‌های فیزیکی برای تعامل با دنیاهای مادی خلق کنند.
جایگاه آن‌ها در سلسله مراتب کیهانی به قدری بالاست که به عنوان بخشی از دربار لیوینگ ترایبیونال (Living Tribunal)، قاضی کل مولتی‌ورس، در نظر گرفته می‌شوند.
ناظران در دنیاهای دیگر (واقعیت‌های موازی)
حضور ناظران تنها به دنیای اصلی مارول (Earth-616) محدود نمی‌شود. نسخه‌های مختلفی از آن‌ها در دنیاهای موازی نیز وجود دارند:
- دنیای آلتیمیت (Earth-1610): در این دنیا، ناظران شبیه توتم‌های سنگی عظیم با یک چشم قرمز بزرگ هستند. آن‌ها بیشتر شبیه ابرکامپیوترهای بیگانه‌ای عمل می‌کنند که وقایع مهم را ثبت می‌کنند و برای مقابله با یک بحران بزرگ، ریک جونز (Rick Jones) را به عنوان منادی خود انتخاب کردند.
- دنیای سینمایی مارول (MCU – Earth-199999): ناظران در فیلم نگهبانان کهکشان نسخه ۲ (Guardians of the Galaxy Vol. 2) حضور کوتاهی داشتند. در صحنه‌ای به یاد ماندنی، استن لی (Stan Lee) در حال گزارش دادن ماجراهای خود به گروهی از ناظران دیده می‌شود که این تئوری طرفداران مبنی بر اینکه استن لی خود یک ناظر بوده را تقویت کرد. حضور آن‌ها در سریال انیمیشنی چه می‌شد اگر…؟ (?…What If) بسیار پررنگ‌تر است، جایی که اوآتو راوی اصلی داستان‌هاست و در نهایت برای محافظت از مولتی‌ورس، سوگند خود را می‌شکند.
- دنیای 2099 (Earth-928): در این آینده دیستوپیایی، اوآتو به دلیل دخالت‌های مکررش توسط همنوعانش تبعید و کور شده است، اما همچنان از پایگاهش در ماه به نظاره ادامه می‌دهد.
- دنیای اکس (Earth-X – Earth-9997): در این واقعیت، ناظران توسط سلستیال‌ها مجبور به رعایت سوگند خود شده‌اند.
وظیفه آن‌ها نظارت بر سیاراتی است که سلستیال‌ها در آن‌ها نطفه خود را کاشته‌اند تا از تولد سلستیال جدید اطمینان حاصل کنند. در این دنیا، دخالت‌های اوآتو در واقع در راستای محافظت از نقشه سلستیال‌ها بوده است.
ناظران برجسته و شناخته‌شده
اگرچه هزاران ناظر وجود دارد، اما برخی از آن‌ها در داستان‌های مارول نقش‌های مهم‌تری داشته‌اند:
- اوآتو (Uatu): مشهورترین ناظر و نگهبان زمین.
- ایکور (Ikor): پدر اوآتو که در ابتدا با اقدامات پسرش مخالف بود.
- امنو (Emnu): خالق آلتیمیت نالیفایر و یکی از عاملان اصلی فاجعه پروسیلیکان‌ها.
- آرون (Aron): برادرزاده سرکش اوآتو که تلاش کرد جهان را نابود کند و یک ناظر مرتد بود.
- یگانه (The One): موجودی عظیم که تمام دانش جمع‌آوری شده توسط ناظران را در خود جای داده بود.
- منتقدان (The Critics): گروهی از ناظران که از نژاد اصلی جدا شدند و علاوه بر مشاهده، به نقد و تفسیر وقایع نیز می‌پرداختند.
نتیجه‌گیری
ناظران مارول بیش از آنکه صرفاً تماشاگران کیهانی باشند، نمادی از مسئولیت، پشیمانی و مبارزه درونی بین قانون و وجدان هستند. داستان آن‌ها که با یک اشتباه تراژیک آغاز شد، آن‌ها را به مسیری از انزوای خودخواسته کشاند. با این حال، شخصیت اوآتو و ارتباط عمیق او با زمین، همواره این اصل را به چالش کشیده است.
